Potten en scherven gaan onlosmakkelijk samen
In 1928 schreef de Engelsman H.S. Harrison een boekje (Pots & Pans) over de geschiedenis van het pottenbakken dat begon met de onderstaande quote. De scherven die wij achteloos opvegen zijn een goudmijn voor toekomstige archeologen.
"To the man in the modern street pots have a mild domestic interest, which does not survive their conversion into potsherds. But those who dig upon sites of ancient streets.. attach a higher value to fragments that once held food and drink.. or bones of the dead themselves."
Vrij vertaald komt het op het volgende neer:
Voor de hedendaagse man hebben potten een bescheiden interesse, die verdwijnt als de potten in potscherven veranderen. Maar degenen die graven op plaatsen van vroegere straten, begraafplaatsen .. hechten een hogere waarde aan fragmenten die ooit voedsel en drank bevatten ... of botten van de doden zelf.
Een bronsen vaas valt maar gaat niet kapot. Hij wordt hooguit een beetje gedeukt. Zo'n vaas kan dus ook lang leven en aan het einde van zijn leven wordt hij omgesmolten. In een nieuwe pot of vaas. En zo verdwijnt de vaas uit de geschiedenis.
Het maakt niet uit waar mensen ooit gewoont hebben in de geschiedenis, potten bakken is een van de basis technolgien die meeste meeste samenlevingen onder de knie hadden. En dus hebben ze ook aardewerken servies gebruikt. Schalen, bekers, borden. Eenmaal gevallen blijven er slechts scherven achter die achteloos gedumpt worden. Want voor niemand heeft een gebroken pot nog enige waarde. Gebroken potten worden niet gestolen en blijven roemloos achter als een graf geplunderd is.
Natuurlijk heeft een archeoloog de voorkeur voor een hele pot maar de kans op het vinden daarvan is vele malen kleiner dan het vinden van scherven.
Voor grote periodes van de geschiedenis zijn deze scherven de enige herinnering aan beschavingen die kwamen en gingen. Want in de vuilnishopen en graven van vergeten volken is meer informatie achtergebleven dan op papier, of steen is geschreven.
De technieken die gebruikt worden om het aardewerk te maken zijn ook een goede indicatie van de hoogte van een beschaving. Voor een extreem voorbeeld denk aan een pot uit de hunnebed periode naast die uit een Chinese dynasty van lang geleden.
En als tussen de scherven opeens die van een veel mooiere pot opduiken dan is dit een indicatie van ruilhandel die heeft plaatsgevonden gebieden. Welke technieken zijn gebruikt en wanneer zijn de potten ongeveer gemaakt? Is er kennis gedeeld tussen beschavingen, en hoe lang heeft een techniek erover gedaan voordat hij over een groot gebied bekend was ?
Dichterbij in de tijd zijn opgravingen van Delfts blauwe potten en scherven een rijke bron van informatie over de verschillende potterijen die ons land vanaf de 16e eeuw rijk was. Van vele potterijen is niet veel meer bekend dan wat er in de officiele overheids registers beschreven is, zoals eigendoms veranderingen, start en einde van de onderneming.
